TAKİP ETMEK İÇİN TIKLAYIN!
Hak Kavramı, Kamu Hakları ve Özel Haklar
Hak kavramı ve hakların korunması konusu kpss vatandaşlık konu anlatımı dahilindedir. Bu bölümde hak kavramı ve hakların korunmasını incelerken hakları doğuran olaylar ile hakların kazanılması konularına da değineceğiz.
Hak Kavramı
Hak kavramı, hukuk düzeninin kişilere tanıdığı yetkilere ve kişilerin hukuk düzeni tarafından korunan menfaatlerine denir. Hukuk kelimesi de hak kelimesinden türetilmiştir. Kpss vatandaşlık konusu içinde yer alan hak kavramı bir başka tanımla, hukuk tarafından tanınan ve korunmasını isteme hususunda ferdin yetkili sayıldığı menfaattir.
Hakları Doğuran Olaylar
KPSS vatandaşlık konusu içinde hakları doğuran olaylar 3 terimler açıklanabilir.
Hukuki Olay: Gerek insan iradesi gerekse irade dışında meydana gelen, hukuk düzeninin kendilerine hukuki sonuç bağladığı olaylardır.
Hukuki Fiil: Hukukun sonuç bağladığı insan davranışlarına denir. Hukuki olayın insan iradesi ile gerçekleşeni diyebiliriz.
Hukuki İşlem: Bir ya da birden fazla kişinin hukuki sonuç elde etmek üzere irade açıklamasında bulunmasıdır.
Hakların Kazanılması
Bir hakkın kişiye bağlanması, bir hak ile kişi arasında bağlantı kurulmasını ifade eder.
Aslen Kazanma: Kimseye ait olmayan bir hakkın bir kişi tarafından kazanılmasıdır.
Devren Kazanma: Hakkın hukuki bir işlemler ya da miras yoluyla bir kişiden başka bir kişiye geçmesidir.
Hakların kazanılmasında geçerli olan ilke İyi Niyet (Subjektif iyi niyet)’tir.
İyi Niyet (Subjektif İyi Niyet): bir hakkın kazanılabilmesi için gerekli bir şartın yokluğunun ya da hakkın kazanılmasına engel bir sebebin varlığının haklı bir sebeple bilinmemesidir.
Dürüstlük Kuralı (Objektif İyi Niyet): Bir hak sahibinin hakkını kullanırken ya da borçlarını yerine getirirken iyi, doğru, dürüst, makul, mantıklı, orta zekalı, aklı başında bir kimse gibi hareket etmesidir.
Hakların Korunması
Kpss vatandaşlık dersinde Hak kavramı ile beraber işleyeceğimiz hakların korunması, kural olarak devlet tarafından gerçekleştirilir. Buna hakların kamu gücü ile korunması denir. Ancak bazı durumlarda kişiler haklarını bizzat kendileri de korumak zorunda kalabilir.
Meşru Müdafaa: Bir kimsenin kendi şahsına veya malına yapılan hukuka aykırı ve halen devam eden bir saldırıyı önlemek için yaptığı ölçülü karşı saldırıya meşru müdafaa denir.
Zaruret Hali (Iztırar): Kendisini veya başkasını bilerek sebebiyet vermediği zarardan veya derhal oluşabilecek tehlikeden kurtarmak için başkalarının mallarına zarar vermektir.
Kuvvet Kullanma: Hakkın kaybolma tehlikesi mevcutken ve o anda hükümet güçlerine başvurmanın imkansız bulunması durumunda bir kimsenin hakkını bizzat kuvvete başvurarak korumasıdır.
————————————————————————————————————————————————————–
Kamu hakları ve özel haklar kpss vatandaşlık dersinde hakkın türleri içinde işlenmektedir. Hakkın türleri kamu hakları ve özel haklar olarak 2 alt başlıkta incelenmektedir. Kamu hakları da özel nitelikli kamu hakları ve genel nitelikli kamu hakları olarak ikiye ayrılmaktadır. Öncelikle kamu haklarını inceleyelim.
Kamu Hakları
KPSS vatandaşlık dersinde hakkın türleri içinde kamu hakları 2′ye ayrılmaktadır.
Özel Nitelikli Kamu Hakları: Belli kişilerle kamu kuruluşlarındaki ilişki sonucu olarak ortaya çıkan haklardır.
Genel Nitelikli Kamu Hakları: Vatandaşlara sağlanan haklardır. 3 başlık halinde incelenmektedir.
- Kişi Hakları: Özel hayatın gizliliği, din ve vicdan özgürlüğü vs.
- Sosyal ve Ekonomik Haklar: Sendika kurma hakkı, konut hakkı, eğitim ve öğrenim hakkı gibi haklardır.
- Siyasal Haklar: Türk vatandaşlığı hakkı, dilekçe hakkı, vergi ödevi gibi.
Özel Haklar
KPSS vatandaşlık dersinde yer alan özel haklar, özel hukuktan doğan haklardır. Kişiler ile kişiler arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk kurallarından doğan haklardır. Bu haklara medeni haklar da denir.
Mahiyetlerine Göre Haklar: Mutlak haklar ve nisbi haklar olmak üzere ikiye ayrılır.
- Mutlak Haklar: Herkese karşı ileri sürülebilen haklardır.
- Nisbi Haklar: Sadece ilişkide bulunduğumuz diğer kişiye karşı ileri sürülebilen haklardır.
Konularına Göre Haklar:
- Mal Varlığı Hakları: Para ile ölçülebilen , kişilerin maddi menfaatlerini koruyan haklardır.
- Kişilik Hakları: Para ile ölçülemeyen, kişilerin manevi menfaatlerini koruyan haklardır.
Kullanımlarına Göre Haklar:
- Devredilebilen Haklar: Başkalarına devri veya intikali mümkün olan haklardır.
- Devredilemeyen Haklar: Kişilik hakları, oturma hakkı, nafaka hakkı gibi devredilemeyen haklardır.
Amaçlarına Göre Haklar:
- Yenilik Doğuran Haklar: Kullanılmalarıyla mevcut hukuki durumu etkiler. 3′e ayrılmaktadır.
- Kurucu Yenilik Doğuran Haklar: Bu hakların kullanılması ile daha önce mevcut olmayan bir hak kazanılır.
- Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar: Bu hak kullanıldığında var olan durumda değişiklik yapan haklardır.
- Bozucu Yenilik Doğuran Haklar: Kullanıldığında var olan durumu ortadan kaldıran haklardır. Daha önce mevcut olan hukuksal bir durum ortadan tamamen kalkar.
- Yenilik Doğurmayan Haklar: Alelade haklar da denilen bu hakların kullanılması sonucu yeni bir hukuksal sonuç doğmaz.
